Van oorsprong is de koning de belangrijkste persoon in het gilde. Het is aan het toeval over gelaten wie deze belangrijke functie mag vervullen. Elke drie jaar wordt het koningschieten gehouden om uit te maken wie zich de nieuwe koning van het gilde mag noemen. De schutter die het laatste stukje van de houten vogel op de schutsboom naar beneden haalt met een geweerschot wordt de nieuwe koning.

Net als alle andere gilden heeft het Sint Jansgilde haar eigen tradities bij deze belangrijke gebeurtenis. Om de 3 jaar wordt er op de zondag voor St.Jansdag (24 juni) koning geschoten. De leden krijgen hiervoor een oproep. Op de algemene vergadering hieraan voorafgaand zal de taak van koning en bestuurslid duidelijk uiteengezet worden. Op de vastgestelde tijd komen de leden in vol ornaat in het gildehuis samen. De tamboers treden trommelend naar buiten, waarna de gildenbroeders en gildezusters zich opstellen en afmarcheren naar de schutsboom, waar de koningsvogel reeds opstaat. Eenmaal wordt er om de boom heen getrokken om de kwade geesten te verjagen. Het lid, dat de koningsvogel gemaakt en op de boom gezet heeft ontvangt daarvoor volgens oude traditie de som van € 1,-.

De koningsvogel
 De koningsvogel

De koningsdeken kondigt het reglement voor het schieten af. Daarin staat o.a. dat de koning het koningsvest onder de boom zal ophangen ten teken dat het koningschap open staat.
Verder dat de burgemeester en/of pastoor of een ander hoogwaardigheidsbekleder het eerste schot lossen om de boom te vrijen. Ook niet-leden mogen mee schieten als ze het gilde naar de boom hebben begeleid. Zij moeten door het bestuur worden toegelaten en €50,- als inleg betalen. De belangrijkste bepaling is ongetwijfeld dat “Geen stuk van de vogel de boom nog mag aankleven, en zo zal koning zijn hij, die het laatste stuk naar beneden haalt. Alsdan zullen de trommen roffelen.” Wie kop of staart afschiet zal ontvangt €7,50 en wie een vleugel afschiet ontvangt €5.-.
“De nieuwe koning zal ontvangen €25,-, waartegen over hij na zijn installatie de “gildenbroeders in het gildehuis zal onthalen op de erewijn en na zijn koningschap aan het “zilver een koningschild zal toevoegen, dat in lengte van dagen van zijn koningschap zal “getuigen ter ere van Sint.Jan.”

Na de afkondiging van het reglement beraadt het bestuur zich of de aangemelde schutters kunnen worden toegelaten, vindt de loting voor de volgorde van het schieten plaats en spreekt de kapitein het gebed onder de boom uit. Nadat de vogel is afgeschoten hangt de kapitein de nieuwe koning het koningsvest om en wordt er eenmaal om de boom heen getrokken om vervolgens naar het gildehuis te gaan waar de installatie zal plaatsvinden. Daar wast de nieuwe koning zijn handen ten teken van reinheid in een bekken dat aangedragen wordt door de kastelein van het gildehuis. Tot dank voor het bewezen dienstbetoon laat de koning daarin een zilveren muntstuk achter. Dan neemt de kapitein de nieuwe koning de gelofte af en mag hij over het uitgespreide hoofdvaandel schrijden. De vendeliers brengen een vendelhulde aan de koning en de vendrik legt de eed van trouw af door het hoofdvaandel drie maal boven het hoofd van de koning te zwaaien. De installatie wordt beëindigd met een dankwoord van de koning en het aanbieden van erewijn.
De oude koning blijft als koningsdeken 3 jaar zitting houden in het bestuur. Hij helpt de koning en vervangt hem bij afwezigheid.

koning over vaandel
De koning schrijd over het hoofdvaandel